Fot. Kamil Zimnicki. Zima na Wysoczyźnie Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | W jak Wysoczyzna
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
W jak Wysoczyzna Elbląska
Za malowniczy krajobraz Wysoczyzny Elbląskiej, zwanej niekiedy Bieszczadami Północy, odpowiada ostatnie zlodowacenie północnopolskie, które trwało od 115 tyś. do ok. 12 tyś. lat temu. Przez blisko 100 tysięcy lat, lądolód skandynawski pokrywał 3,3 mln km2, by w najgrubszym miejscu czaszy mierzyć do 3 tysięcy metrów wysokości.
Przesuwając się, wyorywał materiał skalny z podłoża, wgniatał osady z poprzednich zlodowaceń, mieszał, miażdżył i przenosił, by w efekcie utworzyć wysoczyznę morenową, wznoszącą się do 198,5 m n.p.m. (Srebrna Góra), która następnie opada w kierunku Żuław Wiślanych, Zalewu Wiślanego i Równinie Warmińskiej.
Lądolód rzeźbił w ten sposób krajobraz, nadając mu niezwykły i często bajkowy charakter, o zróżnicowanych, miejscami trudnych do zdobycia obszarach.
Ukształtowanie terenu
Ze względu na formy ukształtowania powierzchni, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej możemy wyodrębnić dwie strefy – strefę wierzchowinową i krawędziową. Pierwszą ze stref, centralną, charakteryzuje lekko falisty i rozległy teren, który jest wykorzystywany głównie rolniczo.
W tej strefie znajduje się najwyższy punkt – Srebrna Góra 198,5 m n.p.m., który jest jednocześnie najwyższym wzniesieniem Pobrzeży Południowobałtyckich terenu Polski. Widoki na Zalew Wiślany, Mierzeję Wiślaną czy Żuławy Wiślane z jeziorem Drużno i ujściem Nogatu, można podziwiać właśnie z Wysoczyzny Elbląskiej.
Druga strefa – krawędziowa jest bardziej urozmaicona. Duża różnica wysokości między wzniesieniami a ich podnóżem sprawiła, że przecinają je doliny cieków wodnych. Urokliwe strumienie w granicach parku krajobrazowego to Stradanka, Grabianka, Olszanka, Kamionka i Kumiela ze Srebrnym Potokiem. Doliny erozyjne, w których płyną, osiągają miejscami do 40 m głębokości, a one same przybierają często dynamiczny, górski charakter.
Erozja wodna tychże cieków utworzyła głębokie wąwozy o stromych zboczach. Parowy, w których można spotkać niemych świadków tworzenia się obecnego krajobrazu – potężne głazy narzutowe. Wiele z nich otrzymało miano pomników przyrody nieożywionej, a także imiona. Z tymi przykuwającymi uwagę „jegomościami”, można mieć przyjemność na terenie całej Wysoczyzny Elbląskiej. Występują tutaj rzadkie na terenie Polski północnej gatunki roślin górskich i podgórskich, najobficiej porastające wąwozy czy też dna jarów nad strumieniami.
Kolejną pozostałością po zamierzchłych czasach są wybrzeża klifowe, najwyraźniej widoczne na odcinku między Tolkmickiem a Fromborkiem. Brzeg klifowy, odsunięty już od Zalewu Wiślanego, powstał za przyczyną fal ówczesnego Morza Litorynowego, które stanowiło jedną z faz Bałtyku około 6 tysięcy lat temu.
Zachwyca od wieków
Wysoczyzna od początku przyciągała człowieka. Okres schyłkowego paleolitu uznaje się na tę chwilę za najstarszy, pod kątem śladów obecności ludzkiej, na tych terenach. W owym czasie lądolód wycofywał się na północ ustępując miejsca roślinności tundry, a wraz z nią reniferom i podążającym ich śladem łowcom. Obecnie nie można przyjąć, że krajobraz Wysoczyzny Elbląskiej jest już dziełem zakończonym przez naturę. Zachodzące procesy takie jak erozja wgłębna czy ruchy masowe na zboczach, świadczą o tym, że „garncarz” nadal nad nią pracuje. Mamy ogromną przyjemność i zaszczyt być świadkami walorów Wysoczyzny, zarówno pod kątem uroków rzeźby terenu, jak i bogactwa roślin czy zwierząt. Dlatego też doceniajmy to i wspólnie szanujmy.
Karolina Galińska
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny
B jak bielik | B jak Bażantarnia
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida
F jak flora wiosenna | F jak folwarki
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
