Fot. Zygmunt Gawron W rezerwacie Nowinka głównym celem ochrony są malownicze doliny erozyjne
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | R jak rezerwat
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
R jak rezerwat przyrody
Rezerwaty przyrody są powoływane w celu ochrony obszarów, które są zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, siedliska wybranych gatunków roślin, zwierząt i grzybów a także twory i składniki przyrody nieożywionej (np. efekty procesów erozyjnych, formacje skalne, dawne kopalnie). Takie obszary wyróżniają się szczególnymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi naukowymi lub kulturowymi.
Z uwagi na cel ochrony możemy wyróżnić rezerwaty leśne, wodne, stepowe, słonoroślowe, faunistyczne, florystyczne, torfowiskowe, przyrody nieożywionej lub krajobrazowe.
Turysto szanuj środowisko
Rezerwaty stanowią jedną z najwyższych form ochrony przyrody, co wiąże się z licznymi obostrzeniami. Nadrzędną rolą rezerwatów przyrody jest utrzymanie i ochrona walorów przyrodniczych. Na ogół nie są one udostępnione do zwiedzania, rekreacji czy turystyki. Zgodę na wejście do rezerwatu, na indywidualny wniosek, może wydać właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska. Przez teren niektórych rezerwatów prowadzą szlaki turystyczne, ale w takim wypadku wędrując przez rezerwat, nie wolno schodzić ze szlaku.
W Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej znajdują się cztery rezerwaty przyrody: Kadyński Las, Buki Wysoczyzny Elbląskiej, Dolina Stradanki oraz Nowinka. Stanowią one ciekawe i klimatyczne miejsca, które nieraz potrafią zaskoczyć swoją wyjątkowością. Na ich terenie znajdziemy naprawdę wiele fascynujących zakątków. Z Parkiem Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej sąsiaduje także rezerwat przyrody Zatoka Elbląska.
Kadyński Las
Jednym z najbardziej znanych, i tym samym najczęściej odwiedzanych rezerwatów na Wysoczyźnie Elbląskiej, jest rezerwat przyrody Kadyński Las. Graniczy on z majątkiem w Kadynach – niegdyś letnią rezydencją cesarza Wilhelma II (obecnie w zabudowaniach majątku znajduje się hotel). Przez teren rezerwatu prowadzi ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna, na której ustawione są tablice przybliżające historię Kadyn oraz faunę i florę rezerwatu. Zwiedzanie możemy zakończyć wejściem na wieżę widokową znajdującą się za klasztorem ojców Franciszkanów, z której możemy podziwiać widok na Zalew Wiślany.
Rezerwat został utworzony w celu zachowania fragmentu starego lasu bukowego z pojedynczymi, starymi dębami. Okazałym drzewom towarzyszą rzadkie rośliny chronione, między innymi: gnieźnik leśny i kruszczyk siny. Spośród spotykanych tutaj gatunków lilia złotogłów zaliczana jest do gatunków zagrożonych wyginięciem, a kruszczyk siny – do gatunków ginących.
Buki Wysoczyzny Elbląskiej
Ten najstarszy na Wysoczyźnie Elbląskiej rezerwat został utworzony w celu ochrony starodrzewu bukowego oraz grądu (czyli lasu, w którym dominują graby i dęby). Znajduje się on w całości w granicach Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. Płyną tu liczne strumienie i potoki. Znaczne spadki oraz budowa geologiczna sprzyjają erozji gleb, ale też nadają obszarowi rezerwatu unikalny, wyjątkowo malowniczy charakter. Warto pamiętać, że nie jest on udostępniony dla ruchu turystycznego, nie można więc wędrować przez teren rezerwatu.
Właśnie ze względu na to typowe dla Wysoczyzny Elbląskiej ukształtowanie terenu, przypominające charakterem tereny podgórskie, możliwe jest występowanie na obszarze rezerwatu typowo górskich gatunków roślin. Rosną tu między innymi: manna gajowa, lepiężnik biały, przetacznik górski, żebrowiec górski oraz objęty częściową ochroną tojad dzióbaty.
Dolina Stradanki
Rezerwat utworzono w celu zachowania i ochrony unikatowego, niezwykle pięknego krajobrazu doliny Stradanki z siecią bocznych dolinek i porastającego te tereny lasu bukowego, ochrony stanowisk chronionych i rzadkich gatunków roślin oraz ochrony zwierząt, głównie awifauny. Malowniczo meandrująca Stradanka płynie przez najdziksze ostępy Wysoczyzny Elbląskiej, z dobrze zachowanymi jeszcze fragmentami naturalnych ekosystemów leśnych: buczyn, grądów, lasów wilgotnych, łęgowych, olsów i borów bagiennych.
Górski charakter krajobrazu doliny Stradanki podkreślają przedstawiciele flory, typowej dla polskich gór i pogórza: w jarach Stradanki i jej dopływów rosną skrzypy olbrzymie i lepiężniki białe oraz piękna paproć – pióropusznik strusi. Występuje tu także tojad dzióbaty, zakwitający niebieskofioletowo późnym latem.
Nowinka
W rezerwacie Nowinka głównym celem ochrony są malownicze doliny erozyjne oraz porastające je zbiorowiska leśne. Dynamicznie urzeźbiony teren pochodzenia (jak zresztą cała Wysoczyzna Elbląska) morenowego, z głębokimi wąwozami i wzniesieniami o wysokości dochodzącej do około 100 metrów nad poziomem morza porasta las liściasty (głównie bukowy) z niewielką domieszką gatunków iglastych. Teren tego rezerwatu nie został udostępniony dla odwiedzających.
Względne różnice wysokości przekraczają tutaj miejscami ponad 50 metrów. Jarami płyną liczne cieki, łączące się ostatecznie w jeden większy strumień – bezimienny dopływ rzeki Stradanki. To właśnie formy erozyjne stanowią główny walor rezerwatu. Z roślin objętych ochroną gatunkową na terenie rezerwatu występują: wroniec widlasty oraz storczyki: kruszczyki szerokolistny, podkolan zielonawy oraz gnieźnik leśny.
Zatoka Elbląska
W otulinie parku znajduje się także cenny rezerwat ornitologiczny Zatoka Elbląska chroniący miejsca gniazdowania i żerowania ptaków wodnych i błotnych. W rezerwacie znajduje się ścieżka przyrodnicza z czatownią, z której można obserwować ptaki gnieżdżące się w szuwarach nadbrzeżnych i polujące na ryby w Zatoce Elbląskiej. Główną atrakcją są ptaki, których w rezerwacie przyrody zinwentaryzowano ponad 200 gatunków, z czego 86 to gatunki gniazdujące.
Hanna Kruk, Kamil Zimnicki
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny | A jak akacja
B jak bielik | B jak Bażantarnia | B jak Bitwa na Zalewie Wiślanym
C jak cesarz | C jak centuria | C jak czosnek niedźwiedzi
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe | D jak drozd śpiewak
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida | E jak erozja
F jak flora wiosenna | F jak folwarki | F jak fiołek
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
W jak Wysoczyzna | W jak Wigilia ze strzyżykiem
Z jak zaskroniec | Z jak Zatoka Elbląska
