Fot. Kamil Zimnicki | Widok z wieży kościoła w Próchniku
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | P jak Próchnik
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
P jak Próchnik
Na północnych obrzeżach Elbląga kryje się dzielnica, która zachwyca historią i krajobrazem – Próchnik. Dawniej znany jako Dörbeck, po 1945 roku funkcjonował krótko jako Strumykowo, a potocznie mówiono o nim Dorobek lub Dyrbek. Od 1998 roku, na życzenie mieszkańców, wraz z sąsiednimi miejscowościami Leszków i Leśna Dolina, został włączony w granice administracyjne Elbląga.
Średniowieczne początki
Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1300 roku, kiedy to komtur elbląski Konrad von Lichtenhein zezwolił na budowę młyna. W 1457 roku król Kazimierz Jagiellończyk podarował wieś Elblągowi. Ślady dawnych dziejów widoczne są tu do dziś – w układzie zabudowy, w kilku zabytkach i w licznych legendach.
Kościół pełen skarbów
Najcenniejszym zabytkiem Próchnika jest gotycki kościół pw. św. Antoniego Padewskiego, wzniesiony w XIV wieku jako wotum za ocalenie z burzy na Zalewie Wiślanym. Obecną wieżę dobudowano w 1905 roku według projektu Konrada Steinbrechta, słynnego konserwatora zamku w Malborku. Wnętrze świątyni skrywa prawdziwe skarby: późnogotycki ołtarz, kropielnicę z XIV wieku, pęknięty dzwon z 1535 roku. Na uwagę zasługują też polichromie przedstawiające orła polskiego i pruskiego, trzy bogato zdobione ławy rajców elbląskich oraz epitafium pruskiego pułkownika Fryderyka Wangenheima.
Szwajcaria na krańcu Elbląga
W samej miejscowości zachowały się także charakterystyczne domy podcieniowe – jeden murowany i dwa drewniane – które przypominają o dawnym osadnictwie. Próchnik słynie również z malowniczych krajobrazów. Okolica, nazywana „Szwajcarią Próchnicką” (niem. Dörbecker Schweiz), kryje liczne wąwozy, pagórki (najwyższe wzniesienie sięga 159 m n.p.m.) oraz niezwykłe pomniki przyrody. Do najciekawszych należą ogromne głazy narzutowe w szczególności imponujący Wielki Kamień w Strumieniu Młyńskim, na północny zachód od Próchnika.
Dawniej w okolicy działał także wiatrak, istniała gospoda i dwa cmentarze (częściowo zachowane). Z czasów świetności przetrwały także inskrypcje na dzwonach dokumentujące nazwiska dawnych mieszkańców i fundatorów.
Dziś Próchnik to spokojna, urokliwa część Elbląga, która łączy bogactwo historii z niezwykłymi walorami krajobrazowymi. To idealne miejsce na wycieczkę – zarówno dla miłośników architektury i historii, jak i tych, którzy szukają chwili oddechu w otoczeniu przyrody. Do zobaczenia w Próchniku!
Kamil Zimnicki
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
