Fot. Zygmunt Gawron | Kwiaty miodunki zmieniają kolor w trakcie rozwoju
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | M jak miodunka
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
M jak miodunka
Wiosną (od marca do maja) w lasach i zaroślach Wysoczyzny Elbląskiej można napotkać kwitnącą roślinę o sercowatojajowatych liściach (przypominających kształtem liście bzu lilaka) i kwiatach zmieniających barwę w zależności od stopnia rozwoju: początkowo różowoczerwonych, a później czerwonofioletowych lub niebieskofioletowych. To właśnie miodunka ćma, znana jest w medycynie ludowej jako „płucne ziele” albo po prostu „płucnik”.
Szorstko owłosiona
Miodunka należy do rodziny szorstkolistnych, czyli roślin, które są szorstko owłosione. Na liściach i łodydze miodunki znajdują się szczecinki, a między nimi także brodawki i nieliczne gruczołki. Na terenie Polski występują cztery gatunki miodunki: wąskolistna (dość często rośnie w południowej części kraju), miękkowłosa (wschodnia i południowo-wschodnia część kraju) oraz miodunka plamista (lekarska) i ćma, które dawnej traktowano jako dwa podgatunki jednego gatunku: miodunki lekarskiej. W uproszczeniu można przyjąć, że miodunka plamista (lekarska) występuje w zachodniej części niżu, natomiast miodunka ćma – w całym kraju, chociaż częściej na wschód od Wisły (jest bardziej mrozoodporna od swojej „krewniaczki”).
Lubiana przez owady
Występująca na terenie Wysoczyzny Elbląskiej miodunka ćma, ma szczeciniasto owłosione liście odziomkowe (wyrastające z kłącza), najszersze w 1/3 długości (patrząc od ogonka liściowego), wyprostowaną, dorastającą maksymalnie do 30 cm owłosioną łodygę. Letnie liście nie mają plam lub plamy są słabo widoczne. To jedna z cech odróżniająca miodunkę ćmą od plamistej – na liściach tej ostatniej latem są wyraźne białe plamy. Kwiaty miodunki są zapylane przez pszczoły, trzmiele i motyle, natomiast jej owoce są roznoszone przez mrówki.
Skuteczna na infekcje i gojenie ran
Ludowe nazwy miodunki pochodzą od jej nazwy łacińskiej: Pulmonaria i są ściśle związane z jej właściwościami leczniczymi. Ziele miodunki (niezależnie od gatunku), zawiera m.in. śluzy, krzemionkę, garbniki i saponiny. Jest stosowane przy infekcjach dolnych i górnych dróg oddechowych, sprzyja regeneracji tkanki płucnej po infekcjach, w tym po zapaleniu płuc. Miodunka oczyszcza krew, działa moczopędnie i przyspiesza gojenie ran. Ma także właściwości wykrztuśne, wzmacniające i osłaniające. Łatwo przyswajalna krzemionka znajdująca się w miodunce pomaga przy regeneracji płuc.
Przygotuj odwar lub macerat
Aby wykorzystać te właściwości trzeba z zebranego wiosną ziela (czyli górnej 1/3 część kwitnącej rośliny) sporządzić odwar: czyli wrzucić rozdrobnione ziele do zimnej lub letniej wody, zagotować i gotować przez 5 do 10 minut pod przykryciem (krzemionka musi się rozpuścić w gorącej wodzie), przestudzić około 30 min, a następnie wypić. Odwarem można także przemywać skórę, np. w stanach zapalnych, zranieniach czy przy trądziku. Z miodunki można także sporządzić macerat: zalać rozdrobnione ziele zimną wodą i zostawić na 5 do 6 godzin. Miodunka dawniej była stosowana pomocniczo przy leczeniu gruźlicy czy pylicy płuc. Najczęściej w leczeniu stosuje się nie samo ziele miodunki, ale w połączeniu z innymi roślinami leczniczymi: podbiałem pospolitym i babką (większą lub lancetowatą).
Od wieków pomaga w leczeniu
Warto wiedzieć, że jest to roślina lecznicza znana o wieków. Pisali o niej w średniowieczu: św. Hildegarda z Bingen, niemiecki lekarz i zielarz Bock, urodzony w Szwajcarii przyrodoznawca i lekarz Paracelsus, a także francuski lekarz i botanik Ruellius.
Hanna Kruk
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny
B jak bielik | B jak Bażantarnia
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida
F jak flora wiosenna | F jak folwarki
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
