Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | L jak lepiężnik
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
L jak lepiężnik
Wiosną, czasem już w marcu, można spotkać wyrastające spod ziemi kwiatostany lepiężników. Ich liście pojawią się znacznie później, jak kwiaty zaczną przekwitać i będą osiągały duże rozmiary, nawet do kilkudziesięciu cm średnicy, co czyni je największymi liśćmi dziko żyjących roślin, jakie występują w naszym kraju. Ale zacznijmy od kwiatów.
Wiosną wyrastają pędy kwiatowe, różnej wysokości: zależy od tego, czy są one męskie, czy żeńskie (lepiężniki są dwupienne, czyli mają osobno kwiaty męskie i żeńskie) oraz oczywiście, od gatunku lepiężnika. Ponadto, wydłużają się one w trakcie wzrostu rośliny i w okresie owocowania mogą mieć już nawet metr wysokości.
Rozsiewany przez wiatr
Na pędach kwiatowych, na łodydze znajdują się łuskowate, lancetowate w kształcie liście, a nad nimi, na szczycie rośliny są drobne kwiaty zebrane w koszyczki, a następnie w grona. Lepiężniki kwitną od marca do maja. W miarę upływu czasu i wzrostu rośliny, pęd wydłuża się, osiągając nawet do metra wysokości w okresie, kiedy wykształcają się owoce. Owocem lepiężników jest niełupka, czyli suchy, jednonasienny, niepękający owoc, zaopatrzony w aparat lotny – puch, który umożliwia rozsiewanie nasion przez wiatr.
Zielone liście rozwijają się gdy przekwitają kwiaty
Gdy kwiaty zaczynają przekwitać, z kłącza rozwijają się już normalne, zielone liście odziomkowe o długich ogonkach liściowych. Lepiężniki to byliny (rośliny wieloletnie) o rozgałęzionych, podziemnych kłączach. Dzięki rozłogom mogą tworzyć rozległe łany i są w stanie zagłuszyć inne, rozwijające się na danym stanowisku rośliny.
Na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej rosną trzy gatunki lepiężników: biały, różowy i kutnerowaty.
Wyjątkowy okaz
Lepiężnik biały to gatunek typowo górski, rzadki na terenie naszego Parku, spotykany w wilgotnych lasach: w jarach, nad ciekami wodnymi (np. nad Grabianką). Ma białawe kwiaty. Liście są sercowate lub nerkowate w kształcie, o ząbkowanych brzegach, duże do około 60 cm średnicy. Liście a od spodu pokryte cienkim, szarawym kutnerem, czyli drobnymi, miękkimi włoskami wypełnionymi powietrzem.
Dawniej używany w lecznictwie
Lepiężnik różowy to pospolity gatunek w całym kraju o brudnoróżowych lub czerwonawych kwiatach i czerwonawym pędzie kwiatostanowym z łuskowatymi liśćmi, które na początku są różowawe, a z czasem zielenieją. Liście odziomkowe są podobne do liści lepiężnika białego i równie duże, a większe: osiągają średnicę nawet do 100 cm. Młode liście od spodu są pokryte kutnerem, który z czasem zanika. Lepiężnik różowy jest obecny w różnych siedliskach, ale najbardziej lubi tereny podmokłe: rośnie nad rowami, brzegami cieków na skraju lasu, w wilgotnych zaroślach. Dawniej był używany w lecznictwie: kłącze i liście stosowano m.in. do leczenia padaczki, nerwic, migreny, astmy, kaszlu, migreny, przy pasożytach przewodu pokarmowego, a zewnętrznie – przy stanach zapalnych skóry. Ponieważ zawiera toksyczne alkaloidy, nie powinno się go zbierać i stosować na własną rękę.
Miłośnik piaszczystych siedlisk
Lepiężnik kutnerowaty ma żółtawe lub brudnobiałe kwiaty. Liście, w porównaniu do dwóch poprzednich gatunków, są mniejsze (do około 20 cm), początkowo zwinięte w „tutkę”, a ponadto są najszersze przy nasadzie i mają kształt raczej trójkątny niż sercowaty. Od spodu są trwale pokryte białym kutnerem, ogonki liściowe również są owłosione. Lepiężnik kutnerowaty lubi wilgotne, piaszczyste siedliska nad morzem lub brzegami rzek, w naszym regionie występuje na piaszczystych plażach nad Zalewem Wiślanym.
Hanna Kruk
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny
B jak bielik | B jak Bażantarnia
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida
F jak flora wiosenna | F jak folwarki
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
