Fot. Zygmunt Gawron
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | K jak kruszczyki
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
K jak kruszczyki
Wszyscy znają piękne, egzotyczne storczyki rosnące w doniczkach i kupowane w kwiaciarniach. Warto jednak wiedzieć, że w Polsce również rosną dzikie storczyki, ale wszystkie są objęte ochroną gatunkową, więc nie wolno ich zrywać, wykopywać i przesadzać ani niszczyć. Polskie storczyki rosną tylko na ziemi (w tropikach występują głównie na drzewach). W zależności od gatunku, storczyki rosną w lasach, na łąkach, torfowiskach a nawet na wydmach. W naszym kraju występuje wiele rodzajów storczyków, w tym właśnie kruszczyki.
Cztery gatunki, w tym dwa objęte ochroną ścisłą
Na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, jak do tej pory, stwierdzono obecność czterech gatunków: kruszczyka sinego i błotnego, które są objęte ścisłą ochroną gatunkową a także kruszczyka szerokolistnego oraz rdzawoczerwonego, objętych ochroną częściową.
Kruszczyk siny ma łodygę i wąskie, lancetowate liście o fioletowosinym odcieniu (stąd bierze się drugi człon nazwy), a kwiaty zielonawobiałe do fioletowych. Rośnie w ciemnych lasach liściastych. Jest storczykiem objętym ścisłą ochroną gatunkową, w Polsce jest bardzo rzadki i zagrożony wymarciem. Kwitnie późno w porównaniu do innych kruszczyków: od połowy lipca do września.
Kruszczyk błotny ma pęd u dołu zielony i gładki, u góry czerwonawo lub brązowo nabiegły i owłosiony. Liście są lancetowate lub owalne, zielone, często z czerwonymi nerwami. Kwiaty mają dwie formy barwne: mogą być zielonawe z białą warżką (dolnym listkiem okwiatu) lub czerwone z białoróżowawą warżką. Kruszczyk błotny występuje w całym kraju, rośnie na podmokłych lakach i torfowiskach. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Podobnie jak kruszczyk siny objęty jest ochroną ścisłą.
Najpopularniejszy i najrzadszy na Wysoczyźnie Elbląskiej
Kruszczyk szerokolistny jest gatunkiem najczęściej występującym na Wysoczyźnie Elbląskiej. Rośnie w lasach bukowych, lasach mieszanych, na łąkach, a nawet przy drogach, w rowach melioracyjnych czy na wydmach nad Zalewem Wiślanym. Może wyglądać rozmaicie: liście mogą być od lancetowatych, przez jajowate, po okrągłe w kształcie, kwiaty występują w dwóch odmianach barwnych: mogą być zielonożółte lub różowo (fioletowo) nabiegłe.
Ostatni z opisywanych, kruszczyk rdzawoczerwony, ma czerwono lub fioletowo nabiegłą łodygę, liście zielone z czerwonymi nerwami i, w porównaniu do innych kruszczyków, dość małe, czerwonej barwy kwiaty. Kwitnie w czerwcu, lipcu, tylko sporadycznie jeszcze w sierpniu. Pojedyncze stanowiska kruszczyka rdzawoczerwonego stwierdzono na wydmach nad Zalewem Wiślanym.
Nie wolno ich zrywać
Spacerując po lasach i lakach można rozglądać się w poszukiwaniu kruszczyków (i innych storczyków), ale pamiętajmy: nie wolno ich zrywać. Jeśli chcemy uwiecznić spotkanie z tymi rzadkimi kwiatami, po prostu zróbmy im zdjęcie. A jeśli ktoś ma odpowiedni telefon, może informacje o stanowiskach tych i innych roślin chronionych umieścić w internetowej bazie danych www.inaturalist.org
Hanna Kruk
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny
B jak bielik | B jak Bażantarnia
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida
F jak flora wiosenna | F jak folwarki
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
