Fot. K. Galińska. Krajobraz kulturowy z widokiem w kierunku Pogrodzia
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | K jak krajobraz kulturowy
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd kontynuujemy nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
K JAK KRAJOBRAZ KULTUROWY
Otaczający nas krajobraz kulturowy na terenie Wysoczyzny Elbląskiej, można sklasyfikować jako krajobraz wiejski i miejski. Krajobraz wiejski powstał gdy człowiek rozpoczął osiadły tryb życia, a miejski wynika z rozwoju tego osadnictwa.
W krajobrazie takim przyroda przeplata się z terenem przekształconym w wyniku działalności człowieka. Jeśli tym przekształceniom towarzyszy harmonia i poszanowanie dla tej pierwszej, jesteśmy na dobrej drodze by go nie zdegradować i przekazać kolejnym pokoleniom w dobrej formie. Krajobraz kulturowy jest obrazem historii danego miejsca, nie tylko będącej czynnikiem ludzkim, ale także procesów geologicznych czy klimatycznych, które nadały mu kształtu oraz przyczyniły się do jakości gleb. Analizując krajobraz kulturowy Wysoczyzny Elbląskiej, nie można pominąć epoki, która odcisnęła tu swoje piętno. Czas zlodowacenia, a dokładnie lądolód Skandynawski przyczynił się do utworzenia charakterystycznej, pagórkowatej rzeźby terenu, która to już w zamierzchłych czasach zachęcała do osadnictwa. Ówczesny krajobraz kulturowy zaczęły tworzyć najpierw pierwsze osady z epoki kamienia następnie grody staropruskie, później siedziby komturów krzyżackich, by ostatecznie powstały tu wsie, a niektóre z nich rozrosły się do rozmiarów miasteczek. Domy, układy ulic, cmentarze, zieleń parkowa, pola uprawne, etc. stają się całością tworząc krajobraz kulturowy. W tym krajobrazie w XVIII i XIX w. swoje miejsce miały także dawne zespoły cegielni, zakłady ceramiczne, parki zdrojowo-wypoczynkowe czy rozwój przemysłu, które znacząco wpłynęły na wygląd otaczającej je przestrzeni .
KRAJOBRAZ KULTUROWY WYNIKIEM NASZEJ TOŻSAMOŚCI
Ten rodzaj krajobrazu ma też głębszy aspekt, nie tylko samej ziemi, ale także wynikający z lokalnego dialektu, tradycji czy też charakterystycznych dla regionu potraw, które świadczą o naszej tożsamości kulturowej. Zanikanie tej tradycji prowadzi do braku tożsamości z regionem i ostatecznie dysharmonii krajobrazu, w którym powstają elementy niespójne z historią miejsca. Szczególnie enklawy krajobrazu wiejskiej kultury osadniczej są narażone na dysproporcje architektoniczne i społeczne. Coraz częściej obserwujemy, osiedlanie się pozamiejscowych, nie utożsamiających się z daną wsią, nie próbujących nawet zintegrować się z lokalną społecznością, bądź spędzających w niej czas sezonowo. Nie można w takiej sytuacji mówić o pozytywnym, mającym przyszłość rozwoju wsi, wręcz o jej powolnym upadku.
DBAŁOŚĆ O OTOCZENIE
Ogromna presja budowlana na obszarach podmiejskich, czy powstawanie osiedli mieszkaniowych na terenach wcześniej wykorzystywanych rolniczo, zastanawia. Z jednej strony oznacza rozwój i często poprawę życia mieszkańców, z drugiej może zaburzać proporcje, charakter miejsca czy wprowadzać chaos. Dlatego dbałość o ład przestrzenny i rozmyślne działania nie tylko na korzyść społeczeństwa, ale także i na korzyść przyrody ma ogromne znaczenie. My sami także mamy na to wpływ poprzez decyzje, które podejmujemy i działania jakie prowadzimy w naszym małym krajobrazie, który nas otacza. Krajobraz kulturowy jest takim zlepkiem naszych małych krajobrazów, których kierunek został wskazany m.in. przez planistów miejskich. Człowiekowi i jego potrzebie dominacji nad przyrodą, powinna w tym wypadku towarzyszyć również harmonia z otoczeniem oraz poszanowanie np. miejscowej tradycji budowlanej, bądź zakaz budowy na terenach o szczególnych walorach krajobrazowych. Idąc w tym kierunku, mamy szansę pozostawić po sobie krajobraz kulturowy, a nie krajobraz zdegradowany.
Karolina Galińska
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny
B jak bielik | B jak Bażantarnia
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida
F jak flora wiosenna | F jak folwarki
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
