Fot. Zygmunt Gawron | Dom podcieniowy w Hucie Żuławskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | H jak Huta Żuławska
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd kontynuujemy nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
H jak Huta Żuławska
Jedną z najbardziej urokliwych miejscowości na Wysoczyźnie Elbląskiej jest Huta Żuławska. Ta mała wieś pomiędzy Milejewem a Pogrodziem ma już ponad siedemsetletnią historię. Została założona na początku XIV w. przez elbląskiego komtura Kondrada von Lichtenhaina w miejscu poprzedniej osady Prusów. Odbiorcą przywileju komtura elbląskiego był Jan Wolgast, który otrzymał sołectwo oraz 5 włók ziemi dla siebie i 30 kolejnych, które miał obsadzić osadnikami. Początkowo nosiła nazwę Schönbuche, ale w XVII w. nazywano już ją Huta (Hütte) lub Hetta. Z kolei w okresie III Rzeszy nosiła nazwę Baumgart. Ostatecznie w 1953 roku została Hutą Żuławską.
Po zakończeniu wojny trzynastoletniej Huta Żuławska została włączona do starostwa tolkmickiego. Podczas wojen szwedzkich wieś doznała grabieży i zniszczeń. W 1664 roku zamieszkiwało ją tylko dwóch zagrodników, a jedynym czynnym obiektem była karczma należąca wtedy do Hansa Spelmana.
Chłopi nie chcieli płacić na utrzymanie szkoły
Pod koniec XVIII w. pojawiła się pierwsza wzmianka o szkole funkcjonującej we wsi (dokładnie w 1798 roku przy okazji generalnej wizytacji z parafii w Pogrodziu). Jak możemy przeczytać na stronie internetowej www.historia-wyzynaelblaska.pl jednym z pierwszych nauczycieli był Andrzej Konegen, któremu rząd pruski wypłacał pensję 60 talarów rocznie, dodatkowo miał ogród i bezpłatną paszę dla krowy. Miejscowi chłopi nie chcieli ponosić kosztów utrzymania szkoły i została ona zamknięta. W 1821 roku wzniesiono nowy budynek szkolny (klasa w pokrytej strzechą chałupie z izbą mieszkalną i stodołą). W 1859 roku do szkoły uczęszczało 118 uczniów w tym dzieci z pobliskiego Przybyłowa, Zajączkowa i Rychnów. W 1870 roku budynek szkolny został przebudowany.
Skromni świadkowie historii
W tradycyjnej zabudowie wsi wyróżniały się domy podcieniowe. Na początku lat 60. XX w. było ich cztery. Częste było łączenie domu podcieniowego w jednym ciągu z częścią gospodarczą np. ze stajnią lub stodołą. Całość pokrywano jedną strzechą. Aktualnie w Hucie Żuławskiej znajdują się dwa domy podcieniowe (wpisane do rejestru zabytków), których wyróżnikiem jest skromność architektury oraz ograniczenie ozdobnych detali architektonicznych co po części było charakterystyczne dla domów podcieniowych z terenu Wysoczyzny Elbląskiej.
Kamil Zimnicki
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny
B jak bielik | B jak Bażantarnia
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida
F jak flora wiosenna | F jak folwarki
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
