Fot. Jolanta Zielińska
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | G jak głazy narzutowe
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
G jak głazy narzutowe
Charakterystycznym elementem krajobrazu Wysoczyzny Elbląskiej są liczne wąwozy i jary. W wyniku intensywnie zachodzących procesów erozyjnych w zboczach wąwozów odsłonięte zostały różnej wielkości głazy narzutowe, które przywlókł na Wysoczyznę Elbląską lądolód skandynawski w wyniku ostatniego zlodowacenia północnopolskiego (zakończonego ok. 11,7 tys. lat temu).
Ciekawscy Prusowie
Głazami na Wysoczyźnie Elbląskiej jako pierwsi zainteresowali się Prusowie, którzy uznawali je za święte. Jednym z najbardziej znanych głazów, któremu przypisywano właśnie takie niezwykłe moce jest Święty Kamień. Jest to olbrzymi głaz narzutowy położony w wodach Zalewu Wiślanego, między Tolkmickiem a Fromborkiem. Nazwa ta bezpośrednio nawiązuje do czasów, gdy tereny te były zamieszkiwane przez Prusów, którzy mieli zwyczaj składać na wierzchołku tego głazu ofiary swoim bogom przed wyruszeniem na połów.
Wraz z upływem wieków głazy nieustannie pobudzały ludzką wyobraźnię, powstawały legendy na temat ich pochodzenia. Warto tu wymienić m.in. Diabelski Kamień w Bażantarni czy też Karciany Kamień na dawnym poligonie wojskowym na Modrzewinie.
Kamienni rekordziści
Z kolei za największy głaz narzutowy Wysoczyzny Elbląskiej uważany jest Wielki Kamień położony na dnie doliny Kamienicy w okolicy Próchnika. Trudno się z tym nie zgodzić, gdyż jego wymiary są naprawdę imponujące – ma 12 m obwodu a wysokość to około 4,5 m. Ciekawe jak głęboko jest posadowiony w ziemi? Na to pytanie odpowiedzi poszukiwano już w XIX w. Wówczas wędrowcy i regionaliści chętnie go odwiedzali i było to ważne miejsce dla elbląskiej turystyki.
O podobnych rozmiarach jest Kamień Złotego Wina znajdujący się w jarze w okolicy Ostrogóry na terenie rezerwatu „Buki Wysoczyny Elbląskiej”. Ma prawie 14 metrów obwodu a jego wysokość to około 3 metry. Zanim jednak podejmiemy decyzję o odwiedzeniu go, trzeba mieć świadomość, że na terenie rezerwatów obowiązuje określony katalog zakazów, taki sam jak na terenie parków narodowych.
Świadkowie historii
Część głazów na Wysoczyźnie Elbląskiej ozdobiono napisami, które miały na celu upamiętnienie ważnych i zasłużonych postaci regionu lub historycznych zdarzeń. Tak jest m.in. z Cesarskim Kamieniem znajdującym się w okolicy Pagórek, upamiętniającym pierwszy wjazd cesarza Wilhelma II do Kadyn 2 czerwca 1899 roku. Wyryta na nim inskrypcja głosi: Tędy wkroczył w swoim majestacie Najmiłościwszy Pan po raz pierwszy do Kadyn.
Z kolei w okolicy wsi Łęcze na grodzisku z epoki żelaza możemy zobaczyć głazy upamiętniające ważne postacie dla Prus Wschodnich, Roberta Dorra (zasłużonego archeologa) oraz Otto Bismarcka (niemieckiego polityka). Jednakże jest to wycieczka dla sprawnych turystów, którzy są gotowi pokonać kilka podejść i zejść.
Upamiętnienia na głazie doczekał się także Generalny Zarządca Kadyn z okresu 1898-1930 Ruediger von Etzdorf. Pamiątkowy kamień z wyrytą inskrypcją leży na dnie Jaru Szczawiowego. Jest trudno dostępny, ale odwiedzenie go dostarcza niezapomnianych wrażeń.
Na tym kończymy nasz krótki przegląd głazów narzutowych Wysoczyny Elbląskiej. Zapewniamy że tych niezwykłych świadków historii w naszym regionie jest znacznie więcej. Warto wyruszyć na szlak i „podróżować w czasie”, do czego serdecznie zachęcamy wszystkich Czytelników.
Kamil Zimnicki
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny | A jak akacja
B jak bielik | B jak Bażantarnia | B jak Bitwa na Zalewie Wiślanym
C jak cesarz | C jak centuria | C jak czosnek niedźwiedzi
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe | D jak drozd śpiewak
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida | E jak erozja
F jak flora wiosenna | F jak folwarki | F jak fiołek
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
W jak Wysoczyzna | W jak Wigilia ze strzyżykiem
Z jak zaskroniec | Z jak Zatoka Elbląska
