Drozd śpiewak | Fot. Zbigniew Zagrodzki | PKWE
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | D jak drozd śpiewak
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
D JAK DROZD ŚPIEWAK
Drozd śpiewak (Turdus philomelos) nazywany także po prostu śpiewakiem, jest ptakiem powszechnie spotykanym w lasach, parkach, sadach, ogrodach i zadrzewieniach. Jest przedstawicielem licznej rodziny drozdowatych, do której należą także między innymi rudzik, kos, białorzytka, pokląskwa, pleszka, paszkot, kwiczoł czy słowik.
Jak wygląda drozd?
Drozd śpiewak jest ptakiem średniej wielkości (mniej więcej wielkości szpaka) o dość krępej budowie ciała i relatywnie krótkim ogonie. Ciało drozda ma przeciętnie 22 cm długości, rozpiętość skrzydeł od 33 do 36 cm, waży od 50 do 100 gram. Wierzch ciała ma brązowy (oliwkowobrązowy lub rdzawobrązowy), spód ciała białokremowy lub biały, z czarnymi plamkami o charakterystycznym kształcie grotów. Po ich kształcie można odróżnić drozda śpiewaka od podobnych w ubarwieniu gatunków: kwiczoła i paszkota.
Nazwa śpiewak wynika z jego zdolności wokalnych, zresztą do tego samego nawiązuje nazwa łacińska: philomelos, pochodząca od 2 słów: philos – miłośnik oraz melos – melodia, śpiew. Piosenki śpiewaka są rozbudowane i urozmaicone, cechą charakterystyczną jest powtarzanie poszczególnych fraz. Śpiewaki potrafią naśladować głosy innych ptaków, np. kosa czy kowalika ale także i rozmaitych urządzeń. Ptaki uczą się nowych melodii i mają ich w swoim „repertuarze” kilkadziesiąt (niektóre źródła podają, że takich „piosenek” jeden ptak możne znać i sto). Śpiewają głównie samce, siadając wysoko. Odzywają się praktycznie przez cały dzień, najbardziej intensywnie o świcie i wieczorem.
Nie samym śpiewem śpiewak żyje
Śpiewaki żywią się główne bezkręgowcami (np. dżdżownicami, ślimakami) i owadami, a późnym latem również owocami (jarzębiną, jeżynami, jemiołą itp.). Często można je zobaczyć chodzące po ziemi w poszukiwaniu pokarmu. Drozdy lubią jeść ślimaki i robią to w charakterystyczny sposób – rozbijając skorupki i wyjadając zawartość. O obecności drozda w danym miejscu świadczą tzw. kuźnie, czyli miejsca, gdzie leżą skorupki ślimaków – ptaki je rozbijają, uderzając nimi o kamień (bądź odwrotnie: spuszczają kamień na ślimaka).
Gniazdo i lęgi
Drozd śpiewak buduje otwarte gniazdo ukryte w krzewach (np. żywopłotach) lub na drzewach, tuż przy pniu, w rozwidleniu gałęzi, na wysokości do 1 do 5 metrów (najczęściej od 1,5 do 2,2 metra). Zewnętrzna warstwa gniazda jest zbudowana z miękkich materiałów: liści, traw, mchów i porostów dość ściśle ze sobą poprzeplatanych. Gniazdo jest od wewnątrz wyklejone rozdrobnionym, sklejonym śliną próchnem drzewnym (tzw. wylepą) i nie ma wyściółki. Lęgi zaczynają się zazwyczaj na początku maja. Drozd znosi przeciętnie 4 do 5 jajeczek. Jajka są nieduże (średnio 2,7 cm długości i 2 cm szerokości), ważą około 6 gram, są niebieskie lub zielononiebieskie z niewielkimi, ciemnymi plamkami. Wysiadywanie jaj trwa około 12 – 13 dni. Pisklęta są gniazdownikami, co oznacza, że wykluwają się ślepe, o różowej, cielistej skórze i pokryte niewielką ilością szarego puchu. Są całkowicie zależne od rodziców, którzy muszą je ogrzewać i karmić. Młode opuszczają gniazdo dopiero po osiągnięciu pełnego wzrostu, czyli po około 14 dniach. Drozdy śpiewaki powtarzają lęgi, drugi jest w czerwcu (czasem lęgi trwają do połowy lipca). Wśród piskląt jest duża śmiertelność.
Ptak wędrowny ale nie zawsze
Śpiewaki są wędrowne: odlatują z Polski jesienią (od września do października), wracają w marcu i kwietniu. Ptaki żyjące Europie północno-wschodniej zimują w zachodniej i południowej Europie, Północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie. Populacje żyjące w Europie zachodniej rzadko migrują na zimowiska.
Drozd śpiewak w Polsce jest objęty ochroną gatunkową. Jego liczebność jest monitorowana jest także w całym kraju (w tym również na Wysoczyźnie Elbląskiej) oraz w Europie. W Polsce stwierdzono umiarkowany wzrost populacji śpiewaka w ciągu ostatnich 25 lat. W pozostałych krajach europejskich również odnotowano wzrost liczebności śpiewaka, jednak jego średnie tempo dla wszystkich krajów, w których prowadzono badania, jest niższe niż w Polsce.
Do głównych zagrożeń populacji drozda śpiewaka zalicza się zmiany pogodowe (np. w 2013 roku w Polsce zarejestrowano spadek liczebności populacji, spowodowany najprawdopodobniej powrotem zimy – z mrozami i opadami śniegu – w kwietniu), stosowanie pestycydów i trutek na ślimaki, drapieżniki (np. koty) oraz ciągle jeszcze prowadzone polowania na drozdy na południu i zachodzie Europy.
Hanna Kruk
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny | A jak akacja
B jak bielik | B jak Bażantarnia | B jak Bitwa na Zalewie Wiślanym
C jak cesarz | C jak centuria | C jak czosnek niedźwiedzi
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe | D jak drozd śpiewak
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida | E jak erozja
F jak flora wiosenna | F jak folwarki | F jak fiołek
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
