Użytek ekologiczny Bagienne Pola Fot. Zygmunt Gawron
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | U jak użytki ekologiczne
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
U jak użytki ekologiczne
Jedną z form ochrony przyrody w Polsce są użytki ekologiczne. Zgodnie z definicją podaną w art. 42. Ustawie o ochronie przyrody, „Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania”.
Użytki ekologiczne (podobnie jak pomniki przyrody) są powoływane uchwalą Rady Gminy, na terenie której dany użytek się znajduje. Rada Gminy może także wprowadzić zakazy, które obowiązują na terenie użytku ekologicznego. Są to między innymi: zakaz niszczenia czy przekształcania tego obszaru, zmian w rzeźbie terenu lub stosunkach wodnych, zabijania zwierząt czy umieszczania tablic reklamowych. W wypadku, gdy użytek ekologiczny straci swoje walory przyrodnicze, dla których został powołany, Rada Gminy, swoją uchwałą znosi tę formę ochrony. Użytki są najczęściej tworzone na terenach należących do gminy lub będących w zarządzie Lasów Państwowych, ale mogą być także ustanawiane na terenach prywatnych, za zgodą właściciela. Taka sytuacja miała miejsce w gminie Pogrodzie: użytek ekologiczny „Ostoja” został powołany uchwałą Rady Miejskiej w Tolkmicku w 2006 roku na pisemny wniosek właścicieli tego terenu.
Na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej znajduje się pięć użytków ekologicznych (Troyl, Bagienne Pola, Marszałkowe Bagna, Polder Jagodno I oraz Polder Jagodno II) a w jego otulinie – jeden (Bagno Edwarda).
Sąsiadujące ze sobą użytki ekologiczne Bagienne Pola i Marszałkowe Bagna znajdują się w północnej części Parku, w pobliżu miejscowości Święty Kamień. Powstały na terenach podmokłych i swoim zasięgiem obejmują pas szuwarów, tereny bagienno-łąkowe, torfowiska przejściowe, zarośla, olsy i grady. Teren ten jest bardzo istotny bytowania dla wielu ptaków, w tym między innymi: trzciniaka, trzcinniczka, brzęczki, bączka, rokitniczki, potrzosa, wąsatki, derkacza, kszyka, czajki i krwawodzioba. Można tutaj zobaczyć i usłyszeć w zaroślach ptaków strefy ekotonowej (między szuwarami a terenami leśnymi), np. słowika szarego, dziwonię, podróżniczka i remiza. W okresie migracji ptaków można napotkać na terenie obu użytków bataliona, biegusy, sieweczki czy kulika wielkiego.
Kolejne dwa użytki – Polder Jagodno I oraz Polder Jagodno II również zostały ustanowione na terenach podmokłych. Zlokalizowane są w pobliżu drogi 503 w rejonie Rangór i Jagodna. W granicach Polderu Jagodno I znajduje się zarówno tereny zabagnione, jak i lasy: grądy, olsy i buczyny. Przez teren tego użytku prowadzi droga do czatowni na ścieżce edukacyjnej Ptasi Raj. Fragmenty tego użytku znajdują się także w granicach obszarów sieci Natura 2000: Zalew Wiślany (utworzonego zgodnie z tzw. Dyrektywą Ptasią) oraz Zalew i Wiślany i Mierzeja Wiślana (powołanego zgodnie z tzw. Dyrektywą Siedliskową. Polder Jagodno II znajduje się wzdłuż drogi 503, na południe od Polderu Jagodno I. Sąsiaduje z drogą od strony wschodniej (teren zalesiony wzdłuż porośniętych lasem wzniesień) i obejmuje swoim zasięgiem ols rosnący na terenach zabagnionych, stojących często pod wodą. Oba użytki są istotne dla wielu gatunków zwierząt, w tym płazów, gadów, i ptaków, które są związane z terenami podmokłym i środowiskiem wodnym. Można tutaj napotkać różne gatunki żab, zaskrońce, z ptaków: dziwionię, trzciniaka, trzcinniczka, wąsatkę, rokitniczkę, brzęczke i wiele innych. W okresie jesiennych i wiosennych migracji odpoczywa tutaj wiele gatunków ptaków. Bytuje tutaj bóbr. W grądach żyją dzięcioły, muchołówki, rudzik i inne gatunki ptaków.
Użytek Bagno Edwarda, znajduje się już poza granicami Parku, ale w jego otulinie (na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Elbląg-Wschód), na terenach leśnych. Również został powołany w celu ochrony siedlisk bagiennych, w tym torfowisk przejściowych. Rośnie tutaj między innymi chroniona paproć: pióropusznik strusi.
Ostatni z użytków ekologicznych ustanowionych na terenie Parku – Jezioro Troyl – ma nieco innych charakter. Celem jego utworzenia była ochrona zbiornika wodnego leżącego na terenach leśnych, stanowiącego miejsce występowania wielu gatunków płazów, ptaków wraz z otaczającą go roślinnością wrzosowiskową (od wschodu). Od strony zachodniej, brzeg tego zbiornika otacza las: ols i buczyna, zwiększając atrakcyjność tego obszaru dla licznych gatunków ptaków, a także mniejszych i większych ssaków.
Hanna Kruk
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny
B jak bielik | B jak Bażantarnia
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida
F jak flora wiosenna | F jak folwarki
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
