Tolkmicko | Fot. Zygmunt Gawron
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! | T jak Tolkmicko
Wysoczyzna Elbląska zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem, stąd poświęcamy im nasz cykl „Poznaj Wysoczyznę Elbląską od A do Z!”. Partnerem cyklu jest Dziennik Elbląski.
Tolkmicko to urokliwe miasteczko położone nad Zalewem Wiślanym oraz otoczone wspaniałymi lasami Wysoczyzny Elbląskiej. To idealne miejsce wypoczynku dla tych wszystkich, którzy uwielbiają spokój, przyrodę, nieśpieszny rytm życia w ramach popularnego ruchu slow-life.
Pierwotnie obszar Tolkmicka i okolic był zasiedlony przez Pogezanów. W pobliżu dzisiejszych granic miasta znajdował się gród pruski z okresu wczesnego średniowiecza. Na lata 1233-1238 datuje się okres podbijania tych ziem przez Krzyżaków. Pod pozorem szerzenia chrześcijaństwa, Krzyżacy zdobyli te tereny niemal doszczętnie wyniszczając mieszkańców tych terenów, szczególnie Pogezan i Warmów. Do dziś jednak zachowały się ślady grodzisk oraz materialne świadectwa ich codziennego bytowania, odnalezione przez archeologów.
21 marca 1351 roku Wielki Mistrz Henryk Dusemer wystawił Tolkmicku nowy przywilej lokacyjny. Granice terytorium należącego do miasta zostały określone na prawie chełmińskim. Wówczas Tolkmicko obejmowało 100 łanów ziemi, z których m.in. 4 wolne od czynszu przypadły proboszczowi, 8 przeznaczono na wspólny użytek mieszkańców oraz 8 otrzymał główny zasadźca Bernhard von Rostock. Miasteczko było otoczone murami sięgającymi 6 metrów wysokości oraz posiadało cztery bramy: fromborską, kleszą, młyńską (elbląską) i rybacką. Zmieniono także nurt Stradanki, tak aby jej wody wypełniały fosę. Dziś jedyną pozostałością po krzyżackich fortyfikacjach jest baszta z II poł. XIV w. Obiekt jest położony na terenie prywatnej posesji i nie jest dostępny dla zwiedzających.
W kwietniu 1440 roku Tolkmicko dołączyło do Związku Pruskiego, organizacji sprzeciwiającej się dominacji Zakonu Krzyżackiego. W trakcie wojny trzydziestoletniej, mieszkańcy Tolkmicka zdobyli i zniszczyli siedzibę krzyżackich urzędników. W odpowiedzi, 22 lipca 1456 roku oddziały krzyżackie wdarły się do miasta i podpaliły jego zabudowania.
Po wcieleniu Tolkmicka do Prus Królewskich, miejscowość została ustanowiona siedzibą starostwa. W 1457 roku pierwszym starostą mianowano Jana Bażyńskiego. W 1508 roku król Zygmunt I Stary przekazał starostwo biskupowi warmińskiemu, i przez pewien czas obszar ten stanowił część dominium warmińskiego. W 1598 roku starostwo objął Maciej Działyński, reprezentant wpływowej rodziny magnackiej, która z niewielkimi przerwami (np. podczas wojen szwedzkich w XVII wieku) zarządzała starostwem aż do 1724 roku. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku Tolkmicko przeszło pod panowanie Królestwa Prus.
Dziś Tolkmicko przyciąga turystów ciekawymi zabytkami, bliskością Zalewu Wiślanego oraz ścieżkami rowerowymi, które umożliwiają zwiedzanie okolicznych terenów. Szlak Green Velo oraz malownicza trasa prowadząca do Świętego Kamienia to jedne z najczęściej wybieranych opcji przez miłośników aktywnego wypoczynku.
Warto także wybrać się na wieżę widokową znajdującą się między Tolkmickiem a Nowinką. Roztacza się z niej piękny widok z jednej strony na Tolkmicko i Zalew Wiślany a z drugiej strony na panoramę okolicznych pól i lasów. Wieża jest jednym z przystanków gry „Zdobywca Wysoczyzny Elbląskiej”, w którą można zagrać w aplikacji Kraina Buka.
Kamil Zimnicki
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Wysoczyzna Elbląska od A do Z! Zapraszamy do lektury:
A jak Abegg | A jak aster solny
B jak bielik | B jak Bażantarnia
D jak dzięcioł | D jak domy podcieniowe
E jak Elbląskie Towarzystwo Starożytności | E jak Elfrida
F jak flora wiosenna | F jak folwarki
G jak głazy narzutowe | G jak gody wiosenne
H jak Hoggo | H jak Huta Żuławska
J jak jeleń sika | J jak jaskółki
K jak kruszczyki | K jak krajobraz kulturowy
L jak lepiężnik | L jak lilia złotogłów
Ł jak Łęcze | Ł jak łuskiewnik
M jak miodunka | M jak marzanka wonna
N jak Natura 2000 | N jak Nadbrzeże
O jak orzesznica | O jak olsza
P jak pomniki przyrody | P jak pióropusznik strusi
R jak rezerwat przyrody | R jak rzekotka drzewna
S jak Szlak Kopernikowski |S jak szlaki rowerowe
Ś jak Święty Kamień | Ś jak śledziennica skrętolistna
U jak uszatka | U jak użytki ekologiczne
