Fot. MŻM Budki lęgowe / Tribio
80 budek szczelinowych dla mopka zachodniego
Na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, w kilku lokalizacjach zostały rozwieszone dziwnie wyglądające budki, które w niczym nie przypominają budek lęgowych dla ptaków. Są to skrzynki szczelinowe dla nietoperzy. Ich konstrukcja (daszek i skośne deski pionowo przymocowane do tylnej ścianki budki, z jedną deską zakrywającą u góry, z przodu budki miejsce gromadzenia się nietoperzy, z dołu otwarte, więc nie gromadzą się odchody) przypomina naturalne schronienia – pęknięcia kory starego drzewa. W takich miejscach w okresie letnim kryjówki szuka właśnie mopek zachodni.
Mopek zachodni jest typowo leśnym gatunkiem nietoperza, związanym ze starymi i zamierającymi drzewami. Jest jednym z tzw. gatunków „naturowych”, czyli takich, które zostały wymienione w załączniku II i IV Dyrektywy Siedliskowej i w celu ochrony których tworzy się właśnie obszary Natura 2000. Mopek w okresie letnim na swoje kryjówki wybiera dziuple lub chowa się pod odstającą korą starych drzew, w spękaniach pni lub w szczelinach tworzących się wskutek rozchodzenia się gałęzi. Zimuje natomiast w jaskiniach, bunkrach, piwnicach i tym podobnych schronieniach.
Zamierające stare drzewa są nie tylko dobrym schronieniem, ale również zapewniają bazę pokarmową. Głównym pożywieniem mopka są motyle nocne, popularnie nazywane ćmami.
Mopek jest gatunkiem wymagającym ochrony czynnej z uwagi na zanikanie schronień: zarówno letnich (wycinanie starych, zamierających drzew) jak i zimowych (ocieplanie piwnic).
Jedną z metod ochrony mopka jest rozwieszanie skrzynek (budek) szczelinowych. Takie skrzynki właśnie zostały rozwieszone w kilku skupiskach (budki dla mopka wiesza się po kilka w grupie). W skrzynkach mogą mieścić się kolonie rozrodcze (samice z młodymi). Jeśli nietoperze zostaną spłoszone przez drapieżnika, to wtedy mogą szybko znaleźć inne schronienie. Ten gatunek nietoperza jest płochliwy i często zmienia swoje kryjówki. Mogą to robić nawet całe kolonie rozrodcze: samice zmieniają miejsca pobytu co kilka dni, a nawet codziennie. Nie muszą się przemieszczać daleko: to może być nawet kilka metrów, w czym pomagają im właśnie rozwieszone blisko siebie skrzynki. Poza tym zmiana schronienia zmniejsza obciążenie pasożytami (nietoperze, jak i inne ssaki, są atakowane przez pchły, roztocza itp.).
Skrzynki powieszono na wysokości od 3 do 5 m nad ziemią. Zabezpiecza to nietoperze przed drapieżnikami, ale jednocześnie umożliwia łatwą kontrolę (lornetka) ich zasiedlenia. Warto zauważyć, że budki są skierowane w różne strony. Wynika to z faktu, że nietoperze lubią kryjówki ciepłe, nagrzane przez słońce, ale jeśli robi się latem za gorąco, to przenoszą się do tych chłodniejszych, zacienionych. Wszystkie skupiska budek znajdują się w pobliżu dróg. Z jednej strony mopek, w porównaniu z innymi gatunkami nietoperzy, ma krótki zasięg echolokacji, więc unika otwartych przestrzeni, z drugiej natomiast żeruje pod lub nad koronami drzew, na skrajach lasów, przy drogach, polanach, czy w miejscach gdzie są luki w drzewostanie, a więc tam, gdzie lata więcej owadów i łatwiej zdobyć pokarm.
Na realizację tego zadania Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej uzyskał dofinansowanie ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie w kwocie: 19 830,97 zł. Całkowita wartość projektu wyniosła: 24788,17 zł. W ramach tej kwoty zakupiono także rejestratory ultradźwięków. Projekt zrealizowano w porozumieniu z Nadleśnictwem Elbląg oraz Zarządem Zieleni Miejskiej – Leśnictwem Bażantarnia. W kolejnych latach Park będzie monitorował, czy budki zostały zasiedlone.
Relacje mediów:
- Radio Olsztyn – Ruszył projekt ochrony mopków na Wysoczyźnie Elbląskiej
- Dziennik Elbląski – Nowe domki dla mopków
Planowany koszt realizacji tego projektu wynosi 24 838,10 zł, w tym dotacja ze środków WFOŚiGW w Olsztynie: 19 870,48 zł.
