26 sierpnia – Międzynarodowa Noc Nietoperzy
Gacki, mopki, nocki, karliki, borowce, mroczki, podkowce – święto naszych krajowych nietoperzy obchodzimy zawsze w ostatni weekend sierpnia. W tym roku Międzynarodowa Noc Nietoperzy przypada z soboty 26 sierpnia na niedzielę 27 sierpnia. Przedstawiamy kilka ciekawostek o tych tajemniczych zwierzętach.
Nietoperze są najliczniejszą grupą ssaków żyjących na świecie: według jednych źródeł, na Ziemi żyje około 1200 gatunków nietoperzy, według innych: 1400. Mimo, że mówi się o nich „latające myszy” to nie mają nic wspólnego z gryzoniami.
Zdolność do aktywnego lotu (nietoperze są jedyni ssakami, które potrafią tak latać) nietoperze zawdzięczają swojej specyficznej anatomii: przednie kończyny mają silnie wydłużone kości które tworzą „szkielet” dla błony lotnej. Nietoperze mają też błonę ogonową. Co ciekawe, te ssaki polując na owady, rzadko łapią je bezpośrednio pyszczkiem: zazwyczaj zgarniają owada błoną lotną (skrzydłem) lub błoną ogonową, a następnie podginając je, zagarniają zdobycz i sięgają po nią pyszczkiem.
Podczas polowania używają echolokacji, która z jednej strony pozwala im na unikanie przeszkód (a więc nie będą także wkręcać się we włosy – jak głosi popularny przesąd), a z drugiej – namierzenie ofiary. Różne gatunki nietoperzy używają do echolokacji fal dźwiękowych o różnej częstotliwości, natężeniu i częstości emisji. Umożliwia to badanie populacji nietoperzy metodą nieinwazyjną, przy użyciu detektorów zmieniających dźwięki niesłyszalne dla ludzkiego ucha na te słyszalne.
W zależności od gatunku, nietoperze mogą się żywić różnymi pokarmami: owadami, owocami, pyłkiem i nektarem kwiatów, innymi drobnymi zwierzętami, a nawet krwią zwierząt stałocieplnych (3 gatunki nietoperzy-wampirów występujące w Ameryce Środkowej i Południowej). Nasze wszystkie krajowe nietoperze (28 gatunków) są owadożerne. To bardzo pożyteczne ssaki: tylko jednej nocy, każdy nietoperz może zjeść do kilku tysięcy owadów, w tym komarów. Nietoperze chętnie polują koło latarni ulicznych, które swoim światłem zwabiają owady.
Nietoperze są kojarzone z jaskiniami. Ale nasze nietoperze mają też kryjówki w kopalniach, tunelach, piwnicach, na strychach, za okiennicami, szczelinach w studniach, ale także w dziuplach drzew czy spękaniach kory.
Nietoperze w okresie zimowym hibernują, czyli ich metabolizm zwalnia, temperatura ciała spada do temperatury otoczenia. W Polsce długość okresu hibernacji zależy od gatunku oraz regionu kraju. Temperatura w miejscu hibernacji nie może być ani za niska ani zbyt wysoka, optymalna wynosi od zera do 8 stopni. Co jakiś czas nietoperze się budzą, ale każde takie przerwanie letargu wiąże się dla ssaka z dużym wydatkiem energetycznym. Zmiana temperatury, światło, hałas itp. mogą prowadzić do dodatkowego przebudzenia się nietoperzy, zużycia nagromadzonych w tkance zapasów pokarmowych, a tym samym – do śmierci zwierząt.
Wszystkie krajowe gatunki nietoperzy podlegają prawnej ochronie gatunkowej: nie można ich płoszyć, zabijać, niepokoić w miejscach rozrodu i hibernacji ani w innych miejscach, w których przebywają regularnie.
A na koniec krótka porada: co zrobić, jeśli nietoperz wpadnie do domu? Należy odsunąć firanki czy zasłony, otworzyć szeroko okno, zgasić światło i wyjść z pokoju zamykając drzwi. Nie wolno nietoperza niepokoić, sam znajdzie drogę do wyjścia. Jeśli znajdziemy go dopiero w ciągu dnia, delikatnie przekładamy do pudełka (używając rękawic, nigdy nie bierzemy nietoperzy gołą ręką!), np. delikatnie podsuwając pudełko pod zwierzątko, stawiamy w cichym i spokojnym miejscu, wkładając do środka niewielkie naczynie z wodą. Wieczorem wypuszczamy na dwór, pamiętając o tym, że nietoperzom trudno wystartować z poziomych powierzchni, więc pudełko musi być na wysokości minimum 1,5 metra.
